आज यःमह्री पुन्हि अर्थात् नेवाःहरुले मनाउने एक विशेष चाड

पुष १५, २०७७ ।

काठमाडाैं । आज यःमह्री पुन्हि, नेवाःहरुले मनाउने एक विशेष चाड, आजका दिन नयाँ बाली भित्र्याएको धानको पिठाेबाट बनेकाे एक विशेष परिकार यःमह्री बनाई खाने र बाँड्ने गरिन्छ ।

यसैसँग सम्बन्धित एक ऐतिहासिक कथा अनुसार पाञ्चाल देश (हालको पनौती) मा सुचन्द्र महाजन नाम गरेका एक दानी र धर्मात्मा दम्पति बस्दथे । उनीहरुको दयालु स्वभाव संसारभर फैलिएको थियो । एक दिन कुबेरलाई सुचन्द्र महाजन दम्पति कत्तिको दानी रहेछन् भनि बुझ्न मन लागेछ ।कुबेरले एक दरिद्र रुप धारण गरी उक्त महाजनको घरमा माग्न पुगेछन् । महाजन दम्पतीले दरिद्र रुपी माग्नेलाई स्वागत सत्कार गरी पकाएर राखेको यमरि सहित खानेकुरा खुवाउनुको साथै श्रद्धा गरेकाले कुबेर खुसी भै आफ्नो सक्कली रुप देखाएछन् र ति महाजन दम्पतिलाई यमरिको गुण र धानको भकारीमा गणेश, कुबेर र तिनका बाहन सहितको प्रतिमा बनाई पूजा गरी यःमह्री चढाउने विधि बताएर अन्तर्ध्यान भएछन् । त्यो दिन मंसिर शुल्क पूर्णिमा अर्थात् थिंलाथ्व पूर्णिमाको दिन थियो । महाजन दम्पतिले कुवेरले दिएको तिलको धुलो र चाकुको झोल मिश्रित पदार्थ राखी चामलको पिठोको रोटी यःमह्री बनाई अन्न राख्ने भकारीमा विधिपूर्वक स्थापना गरि ४ दिन सम्म छोपेर राखी पूजा गरेछन् र अन्न, धान र यःमह्री पनि दान गरेछन् । भकारीमा चढाएको चार दिनपछि दिइसकेका छोरीचेली समेतलाई माइतमा बोलाइ सपरिवार बसेर यःमह्री प्रसादका रुपमा बाँडेर खाने गरियाे। यसरी यःमह्री खाएकाले शरीरसमेत हृष्टपुष्ट हुन थालेछ र धन सम्पत्तिको बृद्धि हुन थालेछ र आम्दानी पनि बढ्न थालेछ ।

विस्तारै यो कुरा जताततै फैलिएपछि साेही समयदेखि नेवार समुदायमा यःमह्री पून्हीकाे संस्कृति विकास भएको विज्ञहरु बताउँछन् । यसरी कुबेरले भने अनुसार धनधान्य भएको हुनाले त्यहि बेलादेखि मंसिर पूर्णिमाको दिन भर्खरै भित्र्याएको धानबाट यःमह्री बनाएर खाने र पर्व मनाउने चलन चलिआएको छ ।